W 2022 roku we Wrocławiu Fundacja Olgi Tokarczuk zorganizowała I Światowy Kongres Tłumaczy Olgi Tokarczuk – od 15 do 17 września gościliśmy aż 33 osoby tłumaczące dzieła Noblistki. W tym roku podjęliśmy decyzję o połączeniu kongresu z naszym najbardziej ambitnym projektem, jakim jest Festiwal Góry Literatury. W efekcie zapraszamy do udziały w pasmie Festiwalu Tłumaczy Olgi Tokarczuk w czasie letnich wydarzeń w różnych miejscowościach Dolnego Śląska.
Osoby zajmujące się przekładem literatury pięknej pełnią rolę ambasadorską – kreują wizerunek danego kraju i języka, rozprzestrzeniają słowa i idee, poszerzają geograficzny zakres okołoksiążkowych dyskusji. Jako Fundacja Olgi Tokarczuk świetnie zdajemy sobie sprawę z ich niezwykle trudnej, ale bardzo ważnej roli – w swoich rodzimych językach stają się głosem pisarzy i pisarek.
Książki Olgi Tokarczuk w ciągu 25 lat zostały przetłumaczone na 52 języki przez grono liczące ponad 160 osób tłumaczących! Dzięki ich wysiłkom po twórczość Noblistki sięgnąć można w różnych częściach świata, między innymi w USA, Brazylii, Indiach, Korei Południowej, a nawet na Sri Lance. Łącznie na świecie pojawiło się już niecałe 400 wydań – tłumaczeń nowych oraz wznowień – a liczba ta stale rośnie!
I Światowy Kongres Tłumaczy Olgi Tokarczuk
Pierwsze zainicjowane przez Fundację spotkanie tłumaczek i tłumaczy miało miejsce we Wrocławiu. Od 15 do 17 września 2022 roku we Wrocławskim Domu Literatury oraz w Willi Karpowiczów odbyło się sporo wydarzeń, z tego znaczna większość była otwarta dla publiczności i streamowana. Zapisy filmowe są dostępne dla zainteresowanych na naszym YouTubie. W ramach kongresu odbyły się aż trzy debaty. Rozmawialiśmy o zatartej granicy między autorstwem a współautorstwem, recepcji polskiej literatury na świecie, małych językach i wielkich ambasadorach kultury (debata dotyczyła przekładów w Estonii, Finlandii, Serbii, Macedonii i na Litwie).
Na kongresie oprócz tłumaczek i tłumaczy gościli również przedstawiciele Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku, Wrocławskiego Domu Literatury, Stowarzyszenia Unia Literacka i Nagrody Wisławy Szymborskiej. Ponadto o swojej twórczości opowiedziały osoby związane prywatnie lub artystycznie z Dolnym Śląskiem – Filip Zawada, Agnieszka Wolny-Hamkało, Maciej Bielawski i Karol Maliszewski. Nasi goście i nasze gościnie spotkali się również z Laurence Laluyaux, światową agentką Olgi Tokarczuk (RCW Literary Agency), która przygotowała prezentację dotyczącą wydań Noblistki za granicami Polski oraz opowiedziała o zbliżających się projektach.
W 2022 roku odwiedzili nas: Antonia Lloyd-Jones (angielski), Hendrik Lindepuu (estoński), Silvano de Fanti (włoski), Astrit Beqiraj (język albański), Maryna Shoda (język białoruski), Krum Krumov (język bułgarski), Jan Faber (język czeski), Pavel Peč (język czeski), Tapani Kärkkäinen (język fiński), Margot Carlier (język francuski), Grażyna Erhard (język francuski), Maryla Laurent (język francuski), Teona Mchedlishvili (język gruziński), Katja Wolters (język gruziński), Miriam Borenstein (język hebrajski), Maria Skakuj Puri (język hindi), Abel Murcia Soriano (język hiszpański), Xavier Farré Vidal (język kataloński), Hikaru Ogura (język japoński), Estera Czoj (Sungeun Choi, język koreański), Vyturys Jarutis (język litewski), Lidja Tanuševska (język macedoński), Charlotte Pothuizen (język niderlandzki), Lisa Palmes (język niemiecki), Julia Więdłocha (język norweski), Olga Bagińska-Shinzato (język portugalski), Teresa Fernandes Swiatkiewicz (język portugalski), Cristina Godun (język rumuński), Milica Markić (język serbski), Jan Henrik Swahn (język szwedzki), Ostap Sływynski (język ukraiński) Gábor Körner (język węgierski) oraz Thi Thanh Thu Nguyen (język wietnamski).
Posty informujące o wydarzeniach kongresowych dotarły łącznie do ponad 115 tysięcy osób, a zapisy filmowe debat wyświetlono 18 200 razy na Facebooku oraz 1 347 razy na YouTubie.
Festiwal Tłumaczy Olgi Tokarczuk
W związku z realizacją kolejnej odsłony kongresu w czasie 10. edycji Festiwalu Góry Literatury zmieniliśmy nazwę na Festiwal Tłumaczy Olgi Tokarczuk. Wydarzenia należące do tego pasma będą odbywać się od 8 do 11 lipca 2024 roku. Przewidzieliśmy aż osiem wydarzeń otwartych dla publiczności: cztery panele dyskusyjne, dwa spotkania z twórcami literatury polskiej – Michałem Rusinkiem, Wojtkiem Chmielarzem, Małgorzatą Lebdą oraz Wiolettą Grzegorzewską – oraz dwa warsztaty dla dzieci.
Tłumaczki i tłumacze
Nasze gościnie i nasi goście mają w swoich translatorskich dorobkach nie tylko przekłady Olgi Tokarczuk, ale również innych osób autorskich. Najczęściej jednak wśród ich tłumaczeń pojawiają się klasyki polskiej literatury, czyli dzieła Witolda Gombrowicza, Stanisława Witkiewicza, Bolesława Prusa, Zofii Nałkowskiej, Jarosława Iwaszkiewicza, Stanisława Lema, Władysława Reymonta czy Henryka Sienkiewicza. Z poezji i dramatu tłumaczki i tłumacze najczęściej sięgają po Wisławę Szymborską, Tadeusza Różewicza oraz Stanisława Wyspiańskiego.
Znaczna większość tegorocznych gościń i gości uczestniczyła w I Kongresie. W tym roku – podobnie jak dwa lata temu – o obecności na kongresie decydowała liczba przekładów prozy Olgi Tokarczuk. Na tegorocznej odsłonie ugościmy następujące osoby: Antonia Lloyd-Jones (język angielski, laureatka nagrody Transatlantyk 2018), Maryna Shoda (język białoruski, laureatka nagrody czasopisma „Prajdziswiet”), Silviya Borisova (język bułgarski, laureatka nagrody ZAiKS-u, laureatka trzech nagród Związku Tłumaczy w Bułgarii), Krum Krumov (język bułgarski, laureat nagrody za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu humanistyki przyznawanej przez Związek Tłumaczy w Bułgarii), Li Yinan (język chiński, kierowniczka Katedry Języka Polskiego na Wydziale Języków i Kultur Europejskich Pekińskiego Uniwersytetu Języków Obcych), Pavel Peč (język czeski), Tapani Kärkkäinen (język fiński, laureat nagrody „Agricola”, przyznawanej przez Związek Tłumaczy Pisemnych i Ustnych), Margot Carlier (język francuski, laureatka Prix AMPHI oraz „Grand Prix de Littérature de Saint-Émilion”), Grażyna Erhard (język francuski, tłumaczka i dramatopisarka), Maryla Laurent (język francuski, laureatka nagrody „Laure-Batalion”, uhonorowana orderem Chevalier des Arts et Lettres), Anastassia Chatzigiannidi (język grecki), Teona Mchedlishvili (język gruziński, pracowniczka Ambasady RP w Tbilisi), Katja Wolters (język gruziński, laureatka Saba Literary Award), Miriam Borenstein (język hebrajski, prowadząca w Szkole Nowych Tłumaczy w Izraelu), Abel Murcia Soriano (język hiszpański, dyrektor Instytut Cervantesa w Warszawie, laureat nagrody Transatlantyk 2024), Xavier Farré Vidal (język kataloński, laureat nagrody za kataloński przekład wyboru wierszy Czesława Miłosza), Hikaru Ogura (język japoński, laureatka Nagrody Japońskiego Towarzystwa Literatury Rosyjskiej), Vyturys Jarutis (język litewski, odznaczony Złotym Krzyżem Zasług RP oraz medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis), Ingmara Balode (język łotewski, poetka uhonorowana Łotewską Nagrodą Literacką Roku), Lidja Tanuševska (język macedoński, laureatka nagrody Złote pióro nadawanej przez Stowarzyszenia Tłumaczy Literackich Macedonii), Karol Lesman (język niderlandzki, laureat nagrody Transatlantyk 2013), Charlotte Pothuizen (język niderlandzki, laureatka nagrody Aleida Schot), Lisa Palmes (język niemiecki, laureatka Nagrody im. Karla Dedeciusza), Lothar Quinkenstein (język niemiecki, laureat Nagrody Jabłonowskiego i Nagrody im. Karla Dedeciusa), Julia Więdłocha (język norweski, założycielka wydawnictwa Meteor Forlag), Olga Bagińska-Shinzato (język portugalski, pomysłodawczyni Zakładu Brazylianistyki UW), Teresa Fernandes Swiatkiewicz (język portugalski, otrzymała wyróżnienie honorowe w „Grand Prix Przekładu Literackiego”), Cristina Godun (język rumuński, laureatka Nagrody Związku Pisarzy w Rumunii), Jana Unuk (język słoweński, laureatka dla tłumaczy literackich im. Antona Sovrè), Milica Markić (język serbski, podwójnie nominowana do nagrody Miloša Đuricia), Ostap Sływynski (język ukraiński, laureat Nagrody im. Bohdana-Ihora Antonycza, Nagrody Ambasady RP oraz Nagrody Huberta Burdy) Barbara Delfino (język włoski, przewodnicząca nagrody literackiej Polski Kot) oraz Ludmiła Ryba (język włoski, aktorka i reżyserka).