Książka nieprzetłumaczona nie istnieje w innych kręgach kulturowych i to różni ją od innych sztuk, które można poznawać niezależnie od znajomości języka. Osoby zajmujące się przekładem literatury pięknej pełnią rolę ambasadorską – kreują wizerunek danego kraju i języka, rozprzestrzeniają słowa i idee, poszerzają geograficzny zakres okołoksiążkowych dyskusji. Jako Fundacja Olgi Tokarczuk świetnie zdajemy sobie sprawę z ich niezwykle trudnej, ale bardzo ważnej roli – w swoich rodzimych językach stają się głosem pisarzy i pisarek.

Festiwal Tłumaczy Olgi Tokarczuk

Spotkania z tłumaczkami i tłumaczami literatury polskiej, nagłaśnianie ich działalności, podkreślanie jej wagi i poznanie problemów nie tylko translatorskich, ale związanych również z rynkiem wydawniczym danego państwa, pozwala promować i zwiększać zainteresowanie przekładem zarówno wśród większych podmiotów, w tym branż kreatywnych, jak i wśród odbiorców słowa – czytelników.

Oprócz promocji czytelnictwa i zwiększania zainteresowania tłumaczeniem, oddawania głosu osobom tłumaczącym, niezwykle ważne jest umieszczenie spotkań poświęconych translatoryce w takiej przestrzeni, by mogło dojść do wymiany cennych myśli i – co w kulturze istotne – nawiązania kontaktów sprzyjających przyszłym współpracom, zaintrygowanie nowymi książkami, innymi gatunkami wartymi przełożenia.

Książki Olgi Tokarczuk w ciągu 25 lat zostały przetłumaczone na 48 języków przez grono liczące ponad 160 osób tłumaczących! Dzięki ich wysiłkom po twórczość Noblistki sięgnąć można w różnych częściach świata, między innymi w USA, Brazylii, Indiach, Korei Południowej, a nawet na Sri Lance. Łącznie na świecie pojawiło się już niecałe 400 wydań – nowych tłumaczeń oraz wznowień – a liczba ta stale rośnie!

W 2024 roku zorganizowaliśmy Festiwal Tłumaczy Olgi Tokarczuk w czasie jubileuszowej, 10. edycji Festiwalu Góry Literatury. Wydarzenie to stanowiło kontynuację naszego projektu z 2022 roku – I Światowego Kongresu Tłumaczy Olgi Tokarczuk.

Od 8 do 11 lipca w ramach Festiwalu Tłumaczy odbyło się 10 wydarzeń – 4 panele dyskusyjne, 2 prezentacje literatury polskiej oraz 2 warsztaty dla najmłodszych w paśmie „Małe Góry Literatury”. Pozostałe 2 wydarzenia – spacer po Sokołowsku oraz warsztaty z Olgą Tokarczuk – miały charakter zamknięty.

W 4 dni odwiedziliśmy aż 7 miejsc – Miejski Ośrodek Kultury w Nowej Rudzie, Kłodzki Ośrodek Kultury, Galerię Ludwikowice w Ludwikowicach Kłodzkich, Starą Kopalnię w Wałbrzychu, Pałac Jedlinka w Jedlinie Zdrój, Bibliotekę w Dzikowcu oraz będące niegdyś uzdrowiskiem Sokołowsko.

Tłumaczki i tłumacze

Nasze gościnie i nasi goście mają w swoich translatorskich dorobkach nie tylko przekłady Olgi Tokarczuk, ale również innych osób autorskich. Najczęściej wśród ich tłumaczeń pojawiają się klasyki polskiej literatury, czyli dzieła Witolda Gombrowicza, Stanisława Witkiewicza, Bolesława Prusa, Zofii Nałkowskiej, Jarosława Iwaszkiewicza, Stanisława Lema, Władysława Reymonta czy Henryka Sienkiewicza. Z poezji i dramatu tłumaczki i tłumacze sięgają po Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza i Stanisława Wyspiańskiego, ale nie brakuje również Wisławy Szymborskiej czy Tadeusza Różewicza.

W tym roku odwiedzili nas: Antonia Lloyd-Jones (język angielski, laureatka nagrody Transatlantyk 2018), Maryna Shoda (język białoruski, laureatka nagrody czasopisma „Prajdziswiet”), Silviya Borisova (język bułgarski, laureatka Nagrody ZAiKS-u, laureatka trzech nagród Związku Tłumaczy w Bułgarii), Krum Krumov (język bułgarski, laureat nagrody za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu humanistyki przyznawanej przez Związek Tłumaczy w Bułgarii), Li Yinan (język chiński, kierowniczka Katedry Języka Polskiego na Wydziale Języków i Kultur Europejskich Pekińskiego Uniwersytetu Języków Obcych), Pavel Peč (język czeski, doświadczony nauczyciel i tłumacz na język polski), Tapani Kärkkäinen (język fiński, laureat nagrody Agricola przyznawanej przez Związek Tłumaczy Pisemnych i Ustnych), Margot Carlier (język francuski, laureatka Prix AMPHI oraz Grand Prix de Littérature de Saint-Émilion), Grażyna Erhard (język francuski, tłumaczka i dramatopisarka), Maryla Laurent (język francuski, laureatka Nagrody Laure-Bataillon, uhonorowana orderem Chevalier des Arts et Lettres), Anastassia Chatzigiannidi (język grecki), Teona Mchedlishvili (język gruziński, pracowniczka Ambasady RP w Tbilisi), Katja Wolters (język gruziński, laureatka Saba Literary Award), Miriam Borenstein (język hebrajski, prowadząca w Szkole Nowych Tłumaczy w Izraelu), Abel Murcia Soriano (język hiszpański, dyrektor Instytutu Cervantesa w Warszawie, laureat nagrody Transatlantyk 2024), Xavier Farré Vidal (język kataloński, laureat nagrody za kataloński przekład wyboru wierszy Czesława Miłosza), Hikaru Ogura (język japoński, laureatka Nagrody Japońskiego Towarzystwa Literatury Rosyjskiej), Vyturys Jarutis (język litewski, odznaczony Złotym Krzyżem Zasług RP oraz medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis), Ingmara Balode (język łotewski, poetka uhonorowana Łotewską Nagrodą Literacką Roku), Lidija Tanuševska (język macedoński, laureatka nagrody Złote pióro nadawanej przez Stowarzyszenia Tłumaczy Literackich Macedonii), Karol Lesman (język niderlandzki, laureat nagrody Transatlantyk 2013 oraz nagrody im. Martinusa Nijhoffa), Charlotte Pothuizen (język niderlandzki, laureatka Nagrody Aleidy Schot), Lisa Palmes (język niemiecki, laureatka Nagrody im. Karla Dedeciusa), Lothar Quinkenstein (język niemiecki, laureat Nagrody Jabłonowskiego i Nagrody im. Karla Dedeciusa), Julia Więdłocha (język norweski, założycielka wydawnictwa Meteor Forlag), Olga Bagińska-Shinzato (język portugalski, pomysłodawczyni i pracowniczka Zakładu Brazylianistyki UW), Teresa Fernandes Swiatkiewicz (język portugalski, zdobywczyni wyróżnienia honorowego w Grand Prix Przekładu Literackiego), Cristina Godun (język rumuński, laureatka Nagrody Związku Pisarzy w Rumunii), Jana Unuk (język słoweński, laureatka nagrody dla tłumaczy literackich im. Antona Sovrè), Milica Markić (język serbski, podwójnie nominowana do Nagrody Miloša Đuricia), Barbara Delfino (język włoski, przewodnicząca nagrody literackiej Polski Kot) oraz Ludmiła Ryba (język włoski, aktorka i reżyserka). Nieoficjalnie odwiedziła nas również węgierska tłumaczka, Noémi Petneki.

Translatorskie panele dyskusyjne

Oddaliśmy głos tłumaczom i tłumaczkom w czasie wydarzeń pasma głównego Festiwalu Góry Literatury. Od 8 do 11 lipca odbyły się 4 panele dyskusje o rozpiętej tematyce – pomostach, jakie buduje osoba autorska i tłumacząca pomiędzy swoimi państwami, a po których mogą poruszać się czytelnicy i czytelniczki, o podobieństwach i obcości, o „rodzinie tłumaczy”, o kanonie literackim oraz o widoczności i docenieniu. Jednak w czasie wszystkich rozmów jak bumerang wracały kwestie prywatne, ciekawe dla naszej publiczności festiwalowej – skąd wzięło się zainteresowanie językiem polskim, skąd zauroczenie Polską?

Panel Językowe (po)mosty. Obcy język polski, Festiwal Tłumaczy Olgi Tokarczuk. Fot. Jerzy Wypych
Panel Językowe (po)mosty. Obcy język polski, Festiwal Tłumaczy Olgi Tokarczuk. Fot. Jerzy Wypych

Językowe (po)mosty. Obcy język polski

8 lipca w Miejskim Ośrodku Kultury w Nowej Rudzie odbył się panel pod tytułem „Językowe (po)mosty. Obcy język polski” z udziałem Antonii Lloyd-Jones (angielski), Katji Wolters (gruziński), Xavierego Farré (kataloński i hiszpański) i Karola Lesmana (niderlandzki). Rozmowę poprowadził Abel Murcia Soriano (hiszpański).

Podczas pełnego humoru panelu goście i gościnie opowiedzieli o swojej przygodzie z językiem polskim – jak i kiedy pojawił się on po raz pierwszy w ich życiu, z czego wynika ich zauroczenie. Widownia z uśmiechem wysłuchała dwóch miłosnych historii – o rodzicach Karola Lesmana, Holenderce i Polaku, którzy poznali się w Bredzie w roku 1944, i o nastoletnich przygodach Antonii Lloyd-Jones, której po raz pierwszy na ziemi kłodzkiej towarzyszyły krowy (oprócz oczywiście polskich znajomych!), kiedy spędzała czas na łące ze słownikiem polsko-angielskim. Katja Wolters oraz Xavier Farré użyli słowa „zachwyt” w stosunku do brzmienia języka polskiego i naszej rodzimej literatury – ulubioną lekturą Katji były „Niewiarygodne Przygody Marka Piegusa”, a Xaviera – wiersze Czesława Miłosza.

Grono tłumaczy opowiedziało o swoich największych wyzwaniach translatorskich. Katja Wolters uczestniczyła jako tłumaczka w operacjach przeprowadzanych w przez Zbigniewa Religę i na początku swojej kariery, chcąc się dzielić literaturą polską, niezdarnie przełożyła Mickiewicza. Xavier Farré tłumaczył i tłumaczył (nawet tłumaczył tłumaczenia), ćwiczył przekład poezji i utwierdzał się w przekonaniu, że chce rozpowszechniać polską literaturę – przede wszystkim poezję – w Hiszpanii i Katalonii. Karol Lesman w 1974 roku przeczytał „Lalkę” i, zachwycony twórczością Bolesława Prusa, wiedział, że musi zostać tłumaczem, by mógł dzielić swój zachwyt razem z Holendrami. Antonia Lloyd-Jones zaczynała jako rusycystka i redaktorka, by w końcu pełnoetatowo zająć się przekładem.

Tłumacze i tłumaczki zamiast skupić się na swoich sukcesach, o których jest głośno, czy na liczbie przekładów szczególnie docenionych przez krytykę, opowiadali więcej o swoich porażkach i błędach, ważnych i istotnych dla procesu nauki i samorozwoju. Wiedzą też, że każdy przekład można poprawić, jeżeli nadarzy się okazja – jak na przykład nowe tłumaczenie na język angielski książki „Domu dziennego, domu nocnego”, którą Antonia Lloyd-Jones przełożyła ponad 24 temu, a która za niedługo będzie wznowiona w Wielkiej Brytanii.

Tłumaczeniowe Okna

Okna to nazwa grupy, którą tworzą tłumacze i tłumaczki Olgi Tokarczuk. Połączyła ich wspólna pasja i zamiłowanie do polskiej literatury. Jak się poznali? Skąd pomysł na „Okna”? O tym opowiedzieli Milica Markić (serbski), Miriam Borenstein (hebrajski), Teresa Fernandes Swiatkiewicz (portugalski) i Krum Krumov (bułgarski) w rozmowie z Małgorzatą Kolankowską.

Przed rozmową wyświetliliśmy fragment filmu, którzy kilka lat temu tłumacze i tłumaczki przygotowali z okazji urodzin Olgi Tokarczuk – wystąpili w roli lektorów i lektorek czytających ulubione fragmenty dzieł Noblistki w swoich językach. Dzięki temu zabiegowi „gościliśmy na scenie” także uczestniczkę I Światowego Kongresu Olgi Tokarczuk, która nie mogła być z nami fizycznie, Esterę Czoj, tłumaczkę na język koreański.

Tłumacze i tłumaczki książek Olgi Tokarczuk po raz pierwszy spotkali się w większym gronie w zimie 2019 roku, w Sztokholmie, kiedy autorkę uhonorowano Literacką Nagrodą Nobla. „Rodzina tłumaczy” datę 10 grudnia określiła jako święto i Olgi, i własne, które należy wspólnie celebrować.

W tym samym roku, kiedy ludzie na całym świecie borykali się z pandemicznymi ograniczeniami, Milica Markić skontaktowała się z tłumaczami i tłumaczkami Noblistki, zachęcając ich do dołączenia do facebookowej grupy „Okna”. Nazwa nawiązuje do otwartości, ale również prozaicznie do pandemii COVID-19, do tego, co widzą i widzieli przez okna mieszkań i domów. Niektórzy, sceptycy social mediów, jak na przykład Teresa Fernandes Swiatkiewicz, od tego czasu używają platformy głównie w celu dyskutowania nad przekładami i porównywania wybranych rozwiązań przy trudniejszych translatorsko fragmentach powieści.

Na grupie „Okna” wymieniają się rozwiązaniami zastosowanymi w tłumaczonych przez nich książkach, porównują konteksty językowe, społeczne i kulturalne, bez rywalizacji cieszą się swoimi sukcesami. Śmieją się, że przypominają sektę, bo bez wahania określają siebie słowem „rodzina”. Zaznaczają, że dzięki I Kongresowi Tłumaczy Olgi Tokarczuk do grupy dołączyło kilka osób, podobnie w tym roku, kiedy ich grono zasiliły Li Yinan i Teona Mchedlishvili.

W czasie dyskusji opowiadali o wierności wobec tekstu i autorki, kategorii czułości w swoich językach, o uczuciach towarzyszących procesowi tłumaczenia, zżywania się z bohaterami i bohaterkami. Szczególnie rozwodzili się na temat smutku, gdy praca nad przekładem dobiega końca i czas opuścić krainę przedstawioną w danej książce. A także o tym, że warto pamiętać, że osoba tłumacząca jest także osobą autorską. Przekład przypomina pisanie od nowa, a nie przepisywanie.

Kanon tłumacza literatury polskiej

10 lipca w Galerii Ludwikowice w Ludwikowicach Kłodzkich Michał Rusinek – debiutując w roli prowadzącego – rozmawiał o kanonie literatury polskiej z Cristiną Godun (rumuński), Maryną Shodą (białoruski) i Janą Unuk (słoweński). Na scenie ustawiono jedno puste krzesło mające symbolizować brak Ostapa Slyvynskiego, któremu nie udało się opuścić terytorium Ukrainy.

Dużo mówi się i pisze na temat kanonu lektur, na podstawie którego kształcone są kolejne pokolenia. Czy istnieje możliwość stworzenia podobnego kanonu dla osób zajmujących się przekładem literatury polskiej? Jakie książki powinny znaleźć się na takiej liście? Jakich polskich twórców czyta się za granicą?

Na wszystkie powyższe pytania odpowiedziały doświadczone tłumaczki zajmujące się przekładem nie tylko z języka polskiego. Maryna Shoda, pracowniczka Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego, uznała, że kanon jest niesamowicie potrzebny, ale w dużej mierze dlatego, by móc od niego odejść. Niestety w Białorusi czyta się głównie literaturę rosyjską i białoruską, i to powstałą przed końcem lat 80. XX wieku. Literatura polska nie jest szeroko rozpoznawalna, z klasyków sięga się po twórczość Mickiewicza i Miłosza (chociaż nieczęsto), aczkolwiek w bibliotekach publicznych nie można znaleźć Słowackiego, Sienkiewicza ani Krasińskiego.

Przeciwnie ma się rzecz z przekładami w Rumunii, jak twierdzi Cristina Godun, gdzie literatura polska jest bardzo dobrze reprezentowana – kanon w tym państwie jest tworzony przez grono tłumaczy zasilających szeregi pracowników uniwersyteckich, w tym właśnie Cristinę, profesorkę nadzwyczajną na Uniwersytecie Bukaresztańskim. Rumuni mogą pochwalić się dobrą znajomością twórczości polskich pisarzy i pisarek wszystkich okresów i wszystkich gatunków, aczkolwiek warto zaznaczyć, że po 1989 roku przełożono z polskiego około 300 książek, ale tylko 10 pisarek. Cristina jako swoją misję uznała tłumaczenie większej liczby kobiet. Zapowiedziała, że dzięki Festiwalowi Góry Literatury do tego grona dołączy Eliza Kącka.

Jana Unuk jest niezależną słoweńską tłumaczką z kilku języków: polskiego, angielskiego, rosyjskiego i francuskiego. Według niej w typowy słoweński czytelnik jest męskocentryczny, lecz mimo Olga Tokarczuk cieszy się sporą popularnością. Z poetów romantycznych czyta się w Słowenii Mickiewicza i Norwida, nie przetłumaczono nigdy Słowackiego. Literatura polska w tym kraju ma bardziej poetyckie oblicze. Jana obecnie tłumaczy wszystkie dzieła Czesława Miłosza.

(Nie)przezroczysty tłumacz

Ostatni, czwarty panel Festiwalu Tłumaczy Olgi Tokarczuk miał miejsce 11 lipca w Starej Kopalni w Wałbrzychu. O przeźroczystości – lub nieprzeźroczystości – tłumacza i o wielu innych sprawach rozmawiali Vyturys Jarutis (litewski), Maryla Laurent (francuski), Tapani Kärkkäinen (fiński) i Lidija Tanuševska (macedoński). Rozmowę poprowadził duet tłumaczy niemieckich – Lisa Palmes i Lothar Quinkenstein.

Podjęto w świecie już wielu dyskusji na temat widoczności tłumacza. Od kilku lat – chociaż nie we wszystkich państwach – osobę odpowiedzialną za przekład umieszcza się na okładce tuż po nazwisku osoby autorskiej. Ten zabieg jest uznawany za największą nobilitację, jest symbolem docenienia. Zmienia to sposób myślenia o przekładzie literackim jako po prostu tłumaczeniu słów, ale wskazuje na kreatywność tego procesu i włożony w niego trud. Jak powiedziała Lisa Palmes: „Wszystko jest interpretacją”.

Macedońskie wydawnictwo Antolog umieszcza Lidiję Tanuševską na okładkach przekładanych przez nią pozycji. Jednak okazuje się to rzadką praktyką – nie praktykuje tego wydawca litewski ani niemiecki. Z kolei fińskie wydawnictwo dopiero w tym roku, w zapowiedzianym na wrzesień „Empuzjonie” nazwisko tłumacza wpisano pod nazwiskiem autorki.

Tłumacze i tłumaczki opowiedzieli również o początkach zauroczenia językiem polskim i pierwszych próbach translatorskich. Vyturys Jarutis żartował na temat przynależności narodowej urodzonych na Litwie Adama Mickiewicza i Czesława Miłosza oraz wspomniał, że właściwie czasami czuje się niepotrzebny, bo Litwini świetnie radzą sobie z językiem polskim. Wracając do wspomnień z dzieciństwa, opowiedział publiczności o dorastaniu tuż przy zamkniętym przejściu granicznym oddzielającym Polskę od Litwy. Chociaż człowiek nie mógł przekroczyć fizycznie tej granicy, radio odbierało lato z dwójką, a telewizja – polskie bajki.

Tapani Kärkkäinen zainteresował się Polską w czasach Solidarności, a pamiętną polską lekturą była książka Hanny Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”. Polskę odwiedził po raz pierwszy z fińskim chórem prawosławnym – tak mu się spodobała, że oprócz Białegostoku rozszerzył zwiedzanie o Kraków i Wrocław. Niedługo później porzucił studia w Finlandii i przeprowadził się do miasta królów polskich. W jego obszarze zainteresowań są wszelkie marginesy – rzadko poruszane tematy, osoby wykluczone. W czasie Gór Literatury nabył książkę Rafała Księżyka „Śnialnia. Śląski underground” i już nie może doczekać się lektury.

Lidija Tanuševska tłumaczy dzieła Olgi od 20 lat, odkąd pracowała jako lektorka języka macedońskiego w Polsce i przeczytała „Prawiek i inne czasy”. Potrzeba dzielenia się tą historią z rodakami popchnęła ją do zajęcia się profesjonalnie przekładem literackim. Najwięcej problemów translatorskich przysparzają jej nazwy i procesy anatomiczne (szczególnie w „Biegunach”) oraz owady, rośliny i grzyby.

Maryla Laurent ma polskie korzenie – historia jej rodziny kryje wiele ciekawych elementów, w tym wątki historyczne. Dziadek wywodzący się z warstwy chłopskiej dziadek walczył w Bitwie Warszawskiej i około 1920 roku związał się z „panną z dobrego domu”. Pomimo pretensji rodziny o związek „dwóch różnych światów” babcia Maryli nie przejmowała się – spakowała wielką bibliotekę i z ukochanym przeprowadzili się do Francji. Maryla dorastała w towarzystwie aż czterech języków – w domu mówiło się po polsku i francusku, babcia uczyła ją niemieckiego, a ojciec angielskiego, który poznał w czasie II wojny, kiedy odbywał służbę w Wielkiej Brytanii. Maryla jako poliglotka opowiedziała o różnicach w myśleniu, jakie zauważyła na własnym przykładzie, zależnych od języka komunikacji. Zaznacza też, że Francuzi bardzo lubią polską literaturę – zaczynając od związanych z tym krajem wieszczy-emigrantów, a kończąc właśnie na uwielbianej Oldze Tokarczuk. Szczególnie ostatnio jest we Francji głośno – a to za sprawą „Empuzjonu”. Przekład tej pozycji zaowocował przyznaniem tłumaczce jednej z najważniejszych francuskich nagród za „udostępnienie Francuzom twórczości Olgi Tokarczuk”.

Warsztaty dla najmłodszych

9 i 10 lipca odwiedziliśmy filię nr 1 Biblioteki Publicznej Gminy Nowa Ruda w Dzikowcu, gdzie miały miejsce 2 warsztaty w ramach Festiwalu Tłumaczy oraz pasma Małe Góry Literatury. Pierwszego dnia odbyło się spotkanie „Tłumacz od kuchni. Warsztaty kulinarno-kulturoznawcze z kulturoznawcze z Anastassią Chatzigiannidi, Pavlem Pečem i Barbarą Delfino”. Gościnie z Grecji i Włoch oraz gość z Czech opowiedzieli o kulturze i kuchni w państwach, z których pochodzą. Przywieźli ze sobą flagowe dla ich regionów produkty spożywcze, jak oliwy (a nawet zasuszone gałązki oliwne), przyprawy – m.in. oregano, kolendrę i kumin, a nawet słodycze, jak Lentilki czy czekolada Studentská. Dzieci poznały nie tylko położenie tych trzech państw na mapie, ale również kilka słów po czesku, grecku i włosku, przyprawy i typowe dla tych krajów potrawy, a nawet miały okazję je zasmakować – oprócz makaronu z bazyliowym pesto i sałatki greckiej spróbowali nadzianych na wykałaczki frytek ze smażonym serem.

Na koniec warsztatów zatańczyliśmy zorbę. Tego dnia zgromadziliśmy w Dzikowcu rekordową liczbę dzieci – łącznie ok. 60 najmłodszych i ich opiekunów.

Tematem spotkania 10 lipca były „Opowieści z gór i lasów. Trzy tłumaczki wprowadziły najmłodszych do świata baśni – Julia Więdłocha z Brazylii opowiedziała o trollach, bazując na pięknych ilustracjach skandynawskich artystów, Margot Carlier, francuska tłumaczka, przedstawiła bliżej postać Merlina i opowiedziała o Bretanii, z której pochodzi czarodziej i Lesie Broceliande, gdzie toczy się akcja jego przygód. Z kolei Olga Bagińska-Shinzato za pomocą bogatej i „zielonej” prezentacji opisała Brazylię, lasy równikowe, kryjące się w nich egzotyczne zwierzęta oraz zreferowała wiele brazylijskich mitów i legend. Dzieci w czasie słuchania próbowały przełożyć postaci z bajek na papier.

Prezentacje literatury polskiej

10 lipca w Pałacu Jedlinka grono tłumaczy i tłumaczek wsłuchiwało się w wykład językoznawczy Michała Rusinka: „Zadyszka. O zmianach we współczesnej polszczyźnie”. Rusinek opowiedział o dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości i próbującym za nią nadążyć języku. Literatura bierze się z nasłuchu języka, a ściślej: języków współczesnych. Karmi się nimi i je przetwarza. Trudno o wskazówki, jak mają sobie poradzić z językiem współczesnej literatury tłumacze, niemający możliwości nasłuchu języka współczesnej polskiej ulicy? Jak oddać zmiany w swoich językach?

Po wykładzie na scenę zaprosiliśmy Wojciecha Chmielarza, czołowego w Polsce pisarza kryminałów, który w rozmowie z Małgorzatą Kolankowską opowiedział o swojej twórczości, kolejnych projektach – w tym o najnowszej w dorobku pozycji „Zbędni” – sukcesach literackich i przekładach, które ukazały się za granicą. Spotkanie cieszyło się dużą popularnością wśród mieszkańców Jedliny Zdrój i okolic – publiczność z trudem zmieściła się w ogromnej sali balowej jedlińskiego pałacu. Na wykładzie i spotkaniu pojawiło się na miejscu około 120 osób.

11 lipca w tym samym miejscu gościliśmy dwie wspaniałe pisarki, Małgorzatę Lebdę, autorkę prozy „Łakome” oraz tomiku poezji „Mer de Glace”, oraz Wiolettę Grzegorzewską, autorkę „Tajnych dyrygentów chmur” i „Wilczej rzeki”. Pisarski opowiedziały o swojej twórczości i kolejnych projektach w rozmowie z Olgą Wróbel. Okazało się, że wiele tłumaczek próbowało już swoich sił z chociaż jedną z tych dwóch polskich autorek, a po spotkaniu zaopatrzyli się w książki, wziąć na warsztat prozę autorek. Tego dnia Jedlinkę odwiedziło około 70 osób.

Wydarzenia zamknięte

Wieczorem 10 lipca w Pałacu Jedlinka Olga Tokarczuk spotkała się ze swoimi tłumaczami na zamkniętych warsztatach. Podczas żywej dyskusji wspólnie zastanowili się nad problemami translatorskimi wynikającymi z kontekstów społecznych, językowych oraz przyrodniczych, wspólnie szukali rozwiązań oraz dzielili się doświadczeniem, sukcesami i referowali, jak twórczość Noblistki odbierana jest w danych państwach.

11 lipca odwiedziliśmy Sokołowsko. Podczas zwiedzania z przewodnikiem tłumacze i tłumaczki dowiedzieli się wiele o historii miasteczka i uzdrowiska, o znanych kuracjuszach oraz o obiektach, które obecnie działają w miejscowości, jak Kino Zdrowie czy Fundacja in situ. Spacerowaliśmy po Parku Zdrojowym założonym przez doktora Hermana Brehmera w latach 50. XIX wieku oraz po cmentarzu. W ciągu kilkugodzinnej wycieczki osoby mające już za sobą tłumaczenie „Empuzjonu” mogły porównać własne wyobrażenie o miejscowości z rzeczywistością, a osoby, przed którymi dopiero jest przekład, miały okazję by wczuć się w niesamowity klimat Sokołowska i zwiedzić zabytki znane z książki.

Podsumowanie

Panele dyskusyjne oraz spotkania z autorami i autorkami w trybie stacjonarnym zobaczyło około 1050 osób, z kolei online suma wyświetleń transmisji zapisanych na Facebooku oraz YouTubie wynosi 18 500 – a liczba ta stale rośnie. Także warsztaty dla dzieci cieszyły się sporym zainteresowaniem – wzięło w nich udział około 70 dzieci wraz z opiekunami.

Festiwal Tłumaczy Olgi Tokarczuk dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Dofinansowanie pochodzi również z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego.

Wsparli nas także: Polski w Tbilisi, Litewski Instytut Kultury, Rumuński Instytut Kultury.

Za koordynację projektu odpowiadały: Małgorzata Kolankowska – koordynacja merytoryczna (Akademickie Centrum Badawcze. Ex-centrum Olgi Tokarczuk, Uniwersytet Wrocławski) oraz Michalina Dzierżęga (Fundacja Olgi Tokarczuk).

Goście festiwalu

Antonia Lloyd-Jones

Lisa Palmes

Lothar Quinkenstein

Hikaru Ogura

Barbara Delfino

Jana Unuk

Maryla Laurent-Zielińska

Cristina Godun

Charlotte Pothuizen

Julia Więdłocha

Abel Murcia Soriano

Katja Wolters

Milica Markić

Li Yinan

Anastasia Chatzigiannidi

Maryna Szoda

Vyturys Jarutis

Tapani Kärkkäinen

Karol Lesman

Krum Krumov

Xavier Farré

Margot Carlier

Lidja Tanuševska

Olga Bagińska

Pavel Peč

Teresa Fernandes Swiatkiewicz

Miriam Borenstein

Grażyna Erhard

Sylwia Borisowa

Ingmāra Balode

Ludmiła Ryba

Teona Mchedlishvili

Antonia Lloyd-Jones

Antonia Lloyd-Jones tłumaczy prozę współczesną, reportaż, eseje, wiersze oraz książki dla dzieci na angielski. W roku 2019 jej przekład Prowadź swój pług przez kości umarłych Olgi Tokarczuk był wśród finalistów do nagrody Man Booker International. Jest byłą współprzewodniczącą brytyjskiego Stowarzyszenia Tłumaczy i przez 10 lat była mentorką początkujących tłumaczy.

Lisa Palmes

– tłumaczka polskiej literatury na język niemiecki, leksykografka w Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk. Z wykształcenia polonistka i germanistka. Tłumaczyła „Księgi Jakubowe”, „Empuzjon” i inne dzieła Olgi Tokarczuk (wspólnie z Lotharem Quinkensteinem) jak i książki Joanny Bator, Lidii Ostałowskiej, Filipa Springera, Wojciecha Jagielskiego i innych. We współpracy z polsko-niemiecką księgarnią Buchbund w Berlinie organizowała liczne spotkania z polskimi pisarzami.

Lothar Quinkenstein

– literaturoznawca, pisarz, poeta, tłumacz literatury polskiej, między innymi książek Olgi Tokarczuk. Pracownik Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wykłada w Collegium Polonicum w Słubicach. Wydał kilka tomów poezji. Ostatnio ukazały się powieść „Souterrain” (2019) oraz opowiadanie „Wiesenzeit” (2020). Razem z Lisą Palmes przetłumaczył m.in. „Księgi Jakubowe” Olgi Tokarczuk na język niemiecki. Inicjator oraz współredaktor serii wydawniczej Bibliothek der polnischen Holocaustliteratur, która przedstawia niemieckiemu czytelnikowi znaczące dzieła polskiej literatury o Holocauście.

Hikaru Ogura

Profesor nadzwyczajny, w Katedrze Literatury Europejskiej i Amerykańskiej Wydziału Humanistycznego, Uniwersytetu Hokkaido.
Tłumaczka literatury polskiej na język japoński. Badacz literatury polskiej i rosyjskiej.

Barbara Delfino

Barbara Delfino jest absolwentką wydziału Filologii Słowiańskiej na Uniwersytecie w Turynie. Uczestniczyła w licznych kursach i seminariach we Włoszech i Europie, mających na celu poznanie tajników tłumaczenia redakcyjnego i technicznego, a w 2006 rozpoczęła pracę jako tłumacz. Tłumaczy współczesną prozę polską (m.in Joanny Bator, Maryli Szymiczkowej (czyli duetu Dehnel, Tarczyński), Katarzyny Grocholi, Hanny Kowalewskiej i Wioletty Grzegorzewskiej), ale ma również na swoim koncie tłumaczenia z języka rosyjskiego m.in. Lidji Awilowej i Iwana Turgieniewa. Pomysłodawczyni i przewodnicząca jury nagrody literackiej Polski Kot, poświęconej literaturze słowiańskiej tłumaczonej we Włoszech i będącej częścią Festiwalu Slavika, odbywającego się co roku w marcu, w Turynie. Barbara Delfino jest ponadto zaangażowana w redakcyjny scouting współczesnych polskich dzieł literackich.

Jana Unuk

Jana Unuk jest słoweńską tłumaczką literacką z języków polskiego, angielskiego i serbochorwackiego. Urodziła się w Mariborze, studiowała filologię słoweńską oraz angielską w Lublanie, w trakcie studiów skończyła też lektorat języka polskiego. Pracowała jako redaktorka, lektorka języka słoweńskiego w Polsce oraz redaktorka językowa i korektorka. Przetłumaczyła ponad sto książek dla dorosłych i dzieci, m.in. wiersze Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej, Anny Świrszczyńskiej, Tadeusza Różewicza, Aleksandra Wata, Zuzanny Ginczanki, prozę Olgi Tokarzuk, Pawła Huellego, Andrzeja Stasiuka, M. Tulli, Hanny Krall, z języka angielskiego powieści Virginii Woolf, I. B. Singera i George’a Eliota. Jej najnowsze przekłady to Empuzion i Pod­róż ludzi Księgi Olgi Tokarczuk oraz Poezje zebrane Czesława Miłosza. Jest autorką pięciu wyborów baśni ludowych dla dzieci. W roku 2006 otrzymała najważniejszą słoweńską nagrodę dla tłumaczy literackich im. Antona Sovrè. 

Maryla Laurent-Zielińska

Maryla Laurent-Zielińska, prof. dr hab. Była Dyrektorka Katedry Polonistyki Uniwersytetu Sciences humaines et sociales w Lille (Francja), Członkini zagraniczna Polskiej Akademii Umiejętności (Wydział Filologiczny). Odznaczona francuskim orderem Chevalier des Arts et Lettres. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się, na trzech polach: literatura polska XX i XXI wieku (doktorat: La dérive de Tadeusz Konwicki au fil de ses romans. Archéologie d’une écriture: les huit années du réalisme socialiste, 1996), recepcja literatury polskiej we Francji (habilitacja: La littérature polonaise en France. Critique littéraire et traductologie, 2010), literatura jednoczącej się Europy (przez 10 lat przewodniczyła pracom międzynarodowego zespołu Les Lettres Européennes). Jest autorką ok. 10 książek naukowych z dziedziny krytyki literacko-translatorskiej na język francuski jak i wielu artykułów naukowych. Ale także aktywną tłumaczką, przełożyła około 40 książek z języka polskiego na francuski od 1983 roku.

Cristina Godun

Cristina Godun – dr, rumuńska polonistka, literaturoznawczyni, tłumaczka literatury polskiej i angielskiej, profesor nadzwyczajna w Departamencie Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej Wydziału Języków i Literatur Obcych, Uniwersytetu w Bukareszcie. Autorka publikacji naukowych w dziedzinie literatury i językoznawstwa m.in. monografii o dramaturgii Tadeusza Różewicza pt. Teatr Tadeusza Różewicza (2008), Slownik polsko-rumuński (2014), Słownik polsko-rumuński i rumuńsko-polski (2016), Wielkiego słownika polsko-rumuńskiego (Bukareszt, 2019), Gramatyka języka polskiego. Fleksja imienna (2009), Fonetyka, fonologia i morfonologia współczesnego języka polskiego (2010), Pierwsze koty za płoty! A1+ (2017), Polski na poziomie. Testy do rozwijania kompetencji językowych na poziomie A1+ I, 2018) it in. W jej tłumaczeniu na język rumuński ukazały się 40 utworów znanych polskich pisarzy (m.in. W. Gombrowicza, A. Stasiuka, O. Tokarczuk, S. Twardocha, L. Ostałowskiej, M. Szczygła).

Główne zainteresowania badawcze to: literatura współczesna (proza, dramat, literatura faktu), recepcja literatury, teoria przekładu, glottodydaktyka.



Charlotte Pothuizen

Charlotte Pothuizen tłumaczy na niderlandzki m.in. Olgę Tokarczuk (Prowadź swój pług przez kości umarłych i Czuły narrator, wspólnie z Dirkiem Zijlstrą), Szczepana Twardocha (Król, Królestwo), Marcina Wichy (Rzeczy których nie wyrzuciłem), Mikołaja Łozińskiego (Stramer), Tadeusza Borowskiego (wspólnie z Karolem Lesmanem) i Włodzimierza Odojewskiego (Sezon w Wenecji, Czas odwrócony). Absolwentka polonistyki i muzykologii (MA) na UvA w Amsterdamie i na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2006 r. pracuje jako tłumaczka z języka polskiego na niderlandzki, a tłumaczenie literatury jest jej głównym zajęciem od 2017 r. W 2022 r. otrzymała Nagrodę Aleidy Schot za tłumaczenia współczesnej literatury polskiej.

Julia Więdłocha

Julia Więdłocha urodziła się w Opolu w 1989 roku, mieszka w Oslo. Studiowała literaturoznawstwo na Uniwersytecie w Oslo, i pisała pracę magisterską na temat Solaris Stanisława Lema. Pracuję jako jako tłumaczka i propagatorka literatury polskiej. Jest założycielką wydawnictwa Meteor Forlag.

Abel Murcia Soriano

Abel A. Murcia Soriano – ur. 1961 w Vilanova i la Geltrú w Hiszpanii (Katalonia), hiszpański tłumacz, nowelista i poeta. Ukończył studia iberystyczne na uniwersytecie w Barcelonie. Od ponad dwudziestu kilku lat przebywa w Polsce, uczył na uniwersytetach w Łodzi i Warszawie później był też dyrektorem warszawskiego i krakowskiego Instytutu Cervantesa. Tłumaczył Wisławę Szymborską, Tadeusza Różewicza i Ryszarda Kapuścińskiego. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Katja Wolters

Katja Wolters –  tłumaczka literacka. Urodziła się w roku 1971 w Tbilisi, Gruzji. Od wielu lat mieszka w Niemczech. Tłumaczy literaturę polską, niemiecką oraz jiddisz na języki gruziński i niemiecki. Tłumaczyła między innymi dzieła Olgi Tokarczuk, Wisławy Szymborskiej, Marka Hłaski, Tadeusza Borowskiego, Petera Handkego, I.B. Singera, Anny Margolin, Salomei Perl. Za tłumaczenie  „Księg Jakubowych” Olgi Tokarczuk na język gruziński otrzymała przyznawaną w Gruzji nagrodę literacką „Saba”.

Milica Markić

Milica Markić (ur. 1966) – serbska tłumaczka literatury polskiej, absolwentka Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Belgradzkiego, autorka „Rozmówek polsko-serbskich”, pracowała jako redaktorka w wydawnictwie „Nolit”, tłumaczka w Centrum Badań Antropologicznych (CAS Serbia), a także specjalistka w Bibliotece Zarządu Administracji Republiki Serbii. Tłumaczeniem literatury zajmuje się od dwudziestu lat, ostatnio jest to jej jedyny zawód. Oprócz przekładów opublikowanych w czasopismach literackich tłumaczy Tokarczuk, Vargę, Sapkowskiego, Stasiuka, Bursę, Gretkowską oraz klasyków, Sienkiewicza, Gombrowicza, Schulza. Entuzjastycznie promuje współczesnych pisarzy polskich w Serbii i wspiera młodych tłumaczy literatury polskiej.

Li Yinan

Li Yinan, prof. nadzw. dr, ur. 7 października 1981 r., kierownik Katedry Języka Polskiego, Dyrektor Wykonawczy Centrum Studiów Polskich na Pekińskim Uniwersytecie Języków Obcych. W latach 2012-2015 III sekretarz w Ambasadzie Chińskiej Republiki Ludowej w Polsce. Uhonorowana Odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” nadaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP. Zajmuje się wymianą kulturalną między Chinami a Polską od wielu lat. Badaczka i tłumaczka literatury polskiej. Znawczyni studiów międzykulturowych. Uczestniczy w wielu projektach naukowych na szczeblu państwowym lub ministerialnym. Na jej dorobek naukowy składa się ponad 40 referatów naukowych o literaturze, kulturze i glottodydaktyce w chińskich i polskich czasopismach i periodykach. Jest autorką monografii pt. Literatura polska w Chinach nominowanej do nagrody Kochanowskiego w roku 2019 i Spotkanie jedwabiu z bursztynem. Chińsko-polska wymiana literacka. Autorka przekładu Poczty Literackiej Wisławy Szymborskiej, Opowiadań bizarnych i Ostatnich historii Olgi Tokarczuk, także podręczników Język polski dla początkujących i Halo? Tu Polska!.

Anastasia Chatzigiannidi

Anastasia Chatzigiannidi (1980) jest tłumaczką oraz lektorką języka polskiego na Uniwersytecie Ateńskim. Studiowała slawistykę w Salonikach i uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Maryna Szoda

 

Maryna Szoda – urodziła się w 1973 r. (m. Prużany, Bialoruś). Ukończyła studia filologiczne na Bialoruskim Uniwersytecie w Mińsku. Obroniła pracę doktorską pt. Mit i mitotwórczość w systemie twórczym Williama Butlera Yeatsa.

Od 2000 do 2022 roku pracowała na katedrze kulturoznawstwa (Wydział Studiów społeczno-kulturowy ch, Białoruski Uniwersytet Państwowy).

W 2012-2016 r. uczęstniczyła w spotkaniach i warsztatach Międzynarodowego Seminarium Translatorskiego Tłumacze bez Granic.

Została nagrodzona Nagrodą Internet-czasopisma Prajdziświet za tłumaczenie opowieści Weiser Dawidek Pawła Huellego (2014).

Tłumaczy z polskiego i ukraińskiego. Przetłumaczyła m. in. następne utwory: Jarosław Iwaszkiewicz Matka Joanna od Aniołów, Janusz Korczak Kajtuś czarodziej, Sławomir Mrożek Opowiadania, Olga Tokarczuk Prawiek i inne czasy, Prowadź swój pług przez kostki zmarłych, Księgi Jakubowe, Paweł Huelle Weizer Dawidek, MercedesBenz,  Czesław Miłosz Rodzinna Europa, A. Burzyńska, M.P. Markowski Teorie literatury XX wieku etc.

Zainteresowania naukowe: teoria i historia mitu, historia literatury białoruskiej w kontekście kultury światowej, przekładoznawstwo.

Mieszka w Mińsku.

Vyturys Jarutis

Vyturys Jarutis – tłumacz literatury polskiej na język litewski. Przekładał m.in. poezje i eseje Czesława Miłosza, prozę Wiesława Myśliwskiego, Olgi Tokarczuk, Jerzego Pilcha, Antoniego Libery.

Tapani Kärkkäinen

Tapani Kärkkäinen – ur. 1962, fiński tłumacz literatury z języka polskiego i angielskiego. Tłumaczył między innymi książki Olgi Tokarczuk, Andrzeja Sapkowskiego, Michała Witkowskiego, Hanny Krall, Brunona Schulza, Manueli Gretkowskiej oraz Ryszarda Kapuścińskiego. W 2013 roku otrzymał nagrodę im. Mikaela Agricoli przyznawaną za wybitne tłumaczenie na język fiński znaczącego dzieła literackiego. Trzykrotny laureat nagrody „Tähtifantasia”.

Karol Lesman

Karol Lesman urodził się w 1951 roku w Bredzie. Przełożył kilkadziesiąt pozycji z kanonu literatury polskiej, m.in. utwory Stanisława Ignacego Witkiewicza, Marka Hłaski, Leszka Kołakowskiego, Sławomira Mrożka, Wiesława Myśliwskiego, Tadeusza Różewicza, Zbigniewa Herberta, Anny Świrszczyńskiej, Wisławy Szymborskiej. Laureat holenderskiej nagrody Funduszu Literatury, przyznawanej przez Instytut Książki nagrody Transatlantyk i najważniejszej niderlandzkiej nagrody translatorskiej imienia Martinusa Nijhoffa za „bogate i różnorodne przekłady dzieł literatury polskiej”.

Krum Krumov

Krum Angelov Krumov, ur. 1981. Tłumacz literacki, polonista, tłumacz przysięgły języka bułgarskiego w Polsce. Absolwent Uniwersytetu im. Paisja Chilendarskiego w Płowdiwie i Uniwersytetu Łódzkiego. Były korespondent Bułgarskiego Radia Narodowego w Polsce dla programu Artefir, współtwórca pierwszego bułgarskiego festiwalu w Łodzi „Dni Bułgarii w Łodzi”. Autor książki podróżniczej w języku bułgarskim pt. „Dookoła Islandii w 14 dni”. Tłumaczy poezję i prozę z bułgarskiego na polski i z polskiego na bułgarski. Obecnie lektor języka bułgarskiego na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Mieszka w Łodzi.

Xavier Farré

Xavier Farré jest poetą oraz tłumaczem literatury polskiej i słoweńskiej na kataloński i na hiszpański. Autor siedmiu tomików poezji i zbioru esejów Auditorium z Görlitz, o poezji i jej związkach z tożsamością, wygnaniem i holokaustem. Tłumaczył książki m. in. Czesława Miłosza, Adama Zagajewskiego, Zbigniewa Herberta, Olgi Tokarczuk, Stanisława Lema, Tomasza Różyckiego i innych autorów; i ze słoweńskiego Aleša Debeljaka, Lojze Kovačiča, Tomaža Šalamuna. Dostał różne nagrody za tłumaczenia.

fot. Edyta Dufaj

Margot Carlier

Margot Carlier – urodzona w Polsce, zakorzeniona we Francji, Margot Carlier jest tłumaczką literatury polskiej na francuski. Współpracowała z wieloma wydawnictwami jako tłumaczka i konsultantka literacka: Actes Sud, Albin Michel, Autrement, Flammarion, Gallimard, Éditions de l’Aube, Noir sur Blanc, a także z pismami Nouvelle AlternativeLettre Internationale. Wykładała język i kulturę polską na uniwersytecie w Amiens. Prowadzi warsztaty translatorskie na Sorbonie. Od lat zajmuje się działem literatury polskiej w wydawnictwie Actes Sud.

Zaczęła tłumaczyć po przeczytaniu « Sublokatorki » Hanny Krall. Książka ta wywarła na niej tak wielkie wrażenie, że z pasją oddała się działalności translatorskiej. Ma w swoim dorobku ponad 50 książek. Tłumaczyła miedzy innymi Hannę Krall, Olgę Tokarczuk, Wiesława Myśliwskiego, Andrzeja Stasiuka, Mikołaja Grynberga, Jerzego Ficowskiego, Daniela Odiję, Wojciecha Tochmana, Mariusza Szczygła, Krzysztofa Kieślowskiego…

Jest autorką dwóch antologii reportażu literackiego : La vie est un reportage, anthologie du reportage littéraire polonais,Noir sur Blanc, 2005, i La mer dans une goutte d’eau, wybór tekstów Hanny Krall i Ryszarda Kapuścińskiego), Noir sur Blanc, 2016.
Wspołpracuje regularnie z Krzysztofem Warlikowskim, tłumacząc jego spektakle na francuski

Lidja Tanuševska

Lidija Tanuševska – prof. dr hab., pracuje w Katedrze Slawistyki na Wydziale Filologicznym im. Blaże Koneskiego Uniwersytetu św. św. Cyryla i Metodego w Skopje w Macedonii, gdzie prowadzi zajęcia z literatury polskiej, praktyki przekładu z języka polskiego na macedoński i przekładoznawstwa. Jej zainteresowania badawcze obejmują głównie zagadnienia przekładoznawstwa, ale również językoznawstwa porównawczego i literaturoznawstwa. Jest wybitnym tłumaczem literatury polskiej na język macedoński. Została wyróżniona kilkoma nagrodami translatorskimi, m.in. Nagrodą im. Ryszarda Kapuścińskiego za przekład Imperium na nowy język (2015) i Złote Pióro Macedońskiego Stowarzyszenia Tłumaczy Literackich w 2008 roku za przekład Prawieku i innych czasach Olgi Tokarczuk. W 2017 roku wydała monografię Przyczynek do gramatyki konfrontatywnej języka macedońskiego i języka polskiego. Przełożyła książki: Bieguni, Opowiadania bizarne, Prowadź swoj pług po kościach zmarłych i E.E. Olgi Tokarczuk, powieści Henryka Sienkiewicza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zygmunta Miłoszewskiego, reportaże Kamila Bałuka, Wojciecha Jagielskiego, Mariusza Szczygła, a także opowiadania i nowele Cypriana Kamila Norwida, Brunona Schulza, Stefana Grabińskiego i in.

Olga Bagińska

Olga Bagińska – tłumaczka, literaturoznawczyni, brazylianistka. Studiowała na Uniwersytecie Warszawskim oraz na Uniwersytecie w Brasilii, wykłada na Wydziale Neofilologii UW. Życiowo i zawodowo związana z Brazylią. Przekłada z języka polskiego na portugalski w wariancie brazylijskim (prozę Olgi Tokarczuk i Andrzeja Sapkowskiego, literaturę dziecięcą) oraz z portugalskiego na polski (prozę brazylijską oraz książki dla dzieci i młodzieży).

Pavel Peč

Pavel Peč (ur. 1977) – z zamiłowania tłumacz języka polskiego i angielskiego na język czeski. Tłumacz sztuk teatralnych i prozy, m. in. „Biegunów” Olgi Tokarczuk. Obecnie wraz z rodziną, psem i kotem mieszka na pograniczu w Czeskim Cieszynie. Jest nauczycielem języka angielskiego w szkole średniej. Uczy również języka czeskiego Polaków, Ukraińców i innych. Jest wegetarianem. Uwielbia ser i słodycze.

Teresa Fernandes Swiatkiewicz

Teresa Fernandes Swiatkiewicz – Portugalka; nauczycielka angielskiego; ukończyła studia magisterskie z Anglistyki i Germanistyki oraz z Teorii Literatury na Uniwersytecie Lizbońskim; mgr polonistyki na UW; posiada stopień doktora z Translatoryki Uniwersytetu Lizbońskiego; jest tłumaczką literatury polskiej na portugalski europejski, m.in. Tokarczuk, Szymborskiej, Herberta, Gombrowicza i Lema. Nagrodzona Wielką Nagrodę Przekładu Literackiego w Portugalii za Casa de Dia Casa de Noite Olgi Tokarczuk w 2022 i wyróżniona za tłumaczenie Viagens Olgi Tokarczuk w 2019; odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi w 2012 za promowanie kultury polskiej w Portugalii. Jest członkinią Centro de Literaturas e Culturas Lusófonas e Europeias w Lizbonie. Jest autorką biografii literackiej Wisławy Szymborskiej A Vida Não Está à Venda

Miriam Borenstein

Miriam Borenstein jest izraelską tłumaczką urodzoną w Polsce. Zajmuje się przekładem literatury polskiej na język hebrajski, a w ostatnich latach głównie przekładem dzieł Olgi Tokarczuk ( Księgi Jakubowe, Prowadź swój pług, Bieguni, Empuzjon). Redaguje też hebrajskie przekłady dzieł literatury polskiej, m.in. Traktat o łuskaniu fasoli W. Myśliwskiego iFabryki muchołapek A. Barta, wiersze Ewy Lipskiej).

Ukończyła studia magisterskie na kierunku komunikacji lingwistycznej Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie oraz dyplomowe studia translatorskie na Uniwersytecie Bar-Ilan. Była lektorką translatoryki w Beit Berl  College oraz języka hebrajskiego na kilku uniwersytetach w Izraelu.

Miriam Borenstein była współzałożycielką jednego z najważniejszych biur tłumaczeń w Izraelu i przez wiele lat kierowała działalnością translatorską tej firmy. Tłumaczy symultanicznie z języków: hebrajskiego, polskiego i angielskiego i obsługiwała jako tłumacz wszystkie oficjalne wizyty delegacji polskich w Izraelu i izraelskich w Polsce, a także wizyty polskich autorów w Izraelu.

Grażyna Erhard

Grażyna Erhard – urodzona w 1950 roku w Warszawie, absolwentka romanistyki na Uniwersytecie Warszawskim i rusycystyki na Sorbonie, Grażyna PIĄTEK–ERHARD mieszka od 1983 roku we Francji. Jest tłumaczką przysiegłą i przewodniczką po mieście Rouen. Ma w swoim dorobku przekłady kilkunastu ważnych pozycji z literatury polskiej. Jest także autorką dziesięciu sztuk teatralnych, które były wystawione przez prowadzony przez nią od piętnastu lat zespół amatorski Théâtre d’Épicure.

Sylwia Borisowa

Sylwia Borisowa – ur.  6.04.1950 r. w Sofii. Wykształcenie wyższe uzyskała na Uniwersytecie w Sofii. Jest filolożką i dziennikarką, tłumaczką literatury pięknej z polskiego i rosyjskiego.

Uhonorowana odznaką „Zasłużony dla kultury polskiej” (1984); laureatka nagrody ZAiKS Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu literatury polskiej (2007), laureatka trzech nagród Związku Tłumaczy w Bułgarii, w tym za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu literatury polskiej (2016). Uhonorowana również złotym krzyżem RP (2019).

Jestem członkinią Związku Dziennikarzy Bułgarskich i Związku Tłumaczy w Bułgarii.

Pracowała jako referent w Komisji Zagranicznej Związku Pisarzy Bułgarskich, redagowała pisma literackie, a także jako I sekretarz ds. kultury i prasy w Ambasadzie RB w Polsce,  była konsultantką ds. Polski w 3-letnim projekcie UE pt. LINGUA w Bułgarskim Radio Narodowym, koordynowała program Hristo Botew, a także była korespondentką telewizji bTV w Warszawie.

Ingmāra Balode

Ingmāra Balode (ur. 1981) na Łotwie – poetka, tłumaczka literatury polskiej. Mieszka w Rydze. Tłumaczy, przekłada i pisze wiersze, wykłada w Akademii Kultury w Rydze.

Książki poetyckie: „Ledenes, ar kurām var sagriezt mēli” – ¼ Satori, Ryga, 2007 [tyt.:„Landrynki, które potną twój język”] – Łotewska Nagroda Literacka Roku 2007 za najlepszy debiut. Drugaksiążka „alba” – Mansards, Ryga, 2012 – Łotewska Nagroda Literacka Roku 2012 za najlepszy tom poetycki.Trzecia książka: “Dzejoļi pēc mūsu ēras”, Ryga, Neputns, 2020, tyt.: “Wiersze po naszej erze”. Finalista Łotewskiej Nagrody Literackiej za najlepszy tom roku. Wiersze dostępne i publikowane w tłumaczeniach na język polski – antologia „Wszystkie ptaki co we mnie”, przekład Olga A. Wiewióra, Wschodni Ekspress, 2020; estoński, fiński, rosyjski, słowacki, słoweński, ukraiński, czeski, białorusski, angielski: antologia „Six Latvian Poets”, tłum. Ieva Lesinska, Arc Publications, 2011; litewski i włoski: tom poetycki dwujęzyczny „Solo il mare può far rumore rumore / Trokšņot drīkst tikai jūra”, tłum. Paolo Pantaleo, Damocle Edizioni, Venezia, 2016; słoweński: antologia „Dzeja”, Vilenica, 2016, tłum. Klemens Pisk, Artis Ostups; oraz ukraiński: tom poetycki “Альба”. Krok, 2020, przekład: Māris Salējs, Juriy Zawadski.

Przełożyła między innymi następujące dzieła: Olga Tokarczuk „Stum savu arklu pār mirušo kauliem” (Prowadź swój pług przez kości umarłych.), Latvijas mediji, obecnie w druku; 2024, Olga Tokarczuk „Pazudusī dvēse;e” (Zgubiona dusza), Jānis Roze, obecnie w druku; 2024, Czesław Miłosz „Dar/ Dāvana”. Wiersze wybrane. Tom dwujęzyczny. (Ryga, Neputns, 2021) – Finalista Nagrody sLiterackiej Roku za najlepszy przekład), Marcin Wicha „Rzeczy, których nie wyrzuciłem” („Lietas, kuras es neizsviedu” (Ryga, Mansards, 2021).

Tłumaczyła również Jarosława Iwaszkiewicza, Adama Zagajewskiego, Dorotę Masłowską, Hannę Krall, Juliana Tuwima i Stanisława Lema.  

Została odznaczona Srebrny Krzyż Zasługi (2018).

Fot. Reinis Hofmanis

Ludmiła Ryba

Ludmiła Ryba – tłumaczka i aktorka. Urodzona w Polsce, w 1969 jako nastolatka wyemigrowała wraz z rodziną do Danii. Studiowała slawistykę we Włoszech na uniwersytecie florenckim. W latach 1979-91 była tłumaczką Tadeusza Kantora i aktorką Teatru Cricot 2. Zajmuje się od wielu lat przekładem literatury polskiej na język włoski; tłumaczyła m.in. /ewent. dodać: książki/ K. Brandysa, A. Kuśniewicza, J. Stryjkowskiego, H. Krall, M. Edelmana, a ostatnio Pisma T. Kantora i Księgi Jakubowe Olgi Tokarczuk.

Teona Mchedlishvili

Wykształcenie:

2008r. — studia podyplomowe Kraków  – Uniwersytet Jagielloński –  stypendium Ministra Edukacji i Nauki dla młodych naukowców

2006r.—2008r. Uniwersytet Czarnego Morza w Tbilisi, wydział Stosunków Międzynarodowych –  studia zakończone tytułem magistra

2001r. — 2005r.  Państwowy Uniwersytet im. Ilii Czawczawadzego w Tbilisi, studia kulturowe i translatorskie – dyplom licencjata;

Udział w konferencjach, szkolenia i kursy :

2022r. —  udział w I Światowym Kongresie Tłumaczy Olgi Tokarczuk

2022r. — udział w V Światowym Kongresie Tłumaczy Literatury Polskiej

2019r. — udział w Międzynarodowych Seminariach Translatorskich „Tłumacze bez granic”

2008r. — VIII Letnia Szkoła Wyszehradzka 2008

Doświadczenie:  

Od 2011r. – do dziś:  Ambasada RP w Tbilisi — sekretariat ambasadora –  tłumacz, referent ds. administracyjno-biurowych;

2009 r. —2011 r. Instytut Prawa i Ekonomii w Tbilisi — referent ds. administracyjnych

Znajomość języków:

Gruziński — ojczysty;

Polski — biegły (w 2020r. państwowy certyfikat Cl);

Angielski — biegły;

Rosyjski —  biegły;

Włoski – podstawowy;

Tłumaczenie na język gruziński:

„Lalka i Perła” Olgi Tokarczuk

„Rzeczy, których nie wyrzuciłem” Marcina Wichy

„Krótka wymiana ognia” Rudzka Zyta

Partnerzy Festiwalu Tłumaczy Olgi Tokarczuk

Być może zainteresują Cię również…

Wspierają nas

Mecenasi

Sponsorzy

Partnerzy

Patroni