Liter[r]a [fr]

En latin, le mot « litera » désigne à la fois un symbole graphique et l’ensemble du patrimoine littéraire. La littérature est une forme particulière de culture, à la fois dialogique et autoréflexive. Cette qualité unique se manifeste aux niveaux individuel, social, interculturel et géopolitique. D’où l’importance des efforts visant à assurer le dialogue des littératures de différentes langues et l’intense circulation des œuvres littéraires à l’échelle mondiale. Liter[r]a est l’expression de nos efforts pour promouvoir les œuvres littéraires polonaises à l’étranger et apporter notre soutien aux personnalités capables de relever les défis de la traduction littéraire : d’ordre linguistique, culturel, artistique, social et politique.

Dans un monde où la communication prend de plus en plus la forme de slogans et de mèmes, la littérature offre une occasion unique de tisser des ponts par-delà les frontières. La série d’ateliers de traduction et de rencontres avec les auteurs Liter[r]a a été conçue sous forme de huit événements consacrés à la littérature polonaise contemporaine, organisés dans quatre centres culturels et universitaires d’Europe, parmi les plus importants : Paris, Berlin, Madrid et Amsterdam.

La dimension dialogique de la littérature se reflète dans la formule même de Liter[r]a, où nous accueillons les acteurs du dialogue littéraire interculturel, c’est-à-dire les auteurs et les traducteurs de leurs œuvres. Ces ateliers de traduction, à destination d’étudiants de langue et de culture polonaises, des traducteurs débutants et des personnes désireuses d’explorer cette opportunité professionnelle, sont également ouvertes à un public plus large d’experts, d’animateurs, d’universitaires et, surtout, des lecteurs. Ils offrent un espace de discussion sur le rôle essentiel de la traduction en tant que co-création de textes littéraires contemporains, ainsi que sur la réception et le potentiel dialogique de la littérature polonaise dans différents pays et zones linguistiques.

La série Liter[r]a est une initiative de la Fondation Olga Tokarczuk, mise en œuvre en coopération avec des partenaires étrangers, le soutien financier du ministère polonais de la Culture et du Patrimoine national dans le cadre du programme de promotion de la culture polonaise à l’étranger pour l’année 2025.

Le 26 mars 2025, nous vous invitons à la faculté des lettres de Sorbonne-Université, où Mikołaj Grynberg et Margot Carlier co-animeront un atelier de traduction littéraire basé sur la traduction française de Rejwach (Je voudrais leur demander pardon, mais ils ne sont plus là, Actes Sud, 2023).

Au fil de 31 récits, L’auteur nous livre leurs témoignages consignés dans des textes laconiques, sans pathos, bouleversants qui composent une narration multiforme de l’expérience juive et polonaise dans le contexte de la deuxième et de la troisième génération après la Shoah. Outre sa valeur purement littéraire, cette « petite prose pénétrante » présente également une réflexion passionnante sur ce qu’est l’identité.

Le même jour, à 19 heures, une rencontre avec l’écrivain polonais et sa traductrice française sera animée par Oriane Jeancourt à la Librairie polonaise de Paris.

Liter[r]a [pl]

„Litera” to po łacinie zarówno znak graficzny, jak i zbiór całej twórczości literackiej. Literatura jest istotnym i szczególnym przejawem kultury – dialogicznym, a zarazem autorefleksyjnym. Ta specjalna właściwość objawia się w wymiarze indywidualnym, społecznym, międzykulturowym, a także geopolitycznym. Dlatego tak istotna jest dbałość o wzajemne przenikanie się literatur z odrębnych obszarów językowych i intensywne życie utworów w ogólnoświatowym obiegu literackim. Liter[r]a jest naszym wyrazem dbałości nie tylko o promocję polskich dzieł literackich za granicą, ale także o wspieranie osób zdolnych do podejmowania wyzwań literacko-przekładowych: językowych, kulturowych, artystycznych, społecznych i politycznych.

W świecie, w którym komunikacja przyjmuje coraz częściej postać haseł i memów to właśnie literatura daje nam możliwość najpełniejszego zrozumienia samych siebie i siebie nawzajem, także ponad granicami. Cykl warsztatów przekładowych i spotkań autorskich Liter[r]a obejmuje osiem wydarzeń poświęconych współczesnej literaturze polskiej, zorganizowanych w czterech z najważniejszych ośrodków kulturalno-akademickich Europy: Paryżu, Berlinie, Madrycie i Amsterdamie.

Dialogiczny wymiar literatury odzwierciedla sama formuła proponowanych spotkań, do których zaprosiliśmy współtwórców międzykulturowego literackiego dialogu, tj. autorki i autorów oraz tłumaczki i tłumaczy ich dzieł. Podczas specjalistycznych warsztatów przekładowych w dialogu tym będą uczestniczyły osoby studiujące język polski, kształcące się na przyszłych tłumaczy lub zainteresowane tym zawodem. Wieczorne spotkania autorskie – otwarte dla szerszego grona osób z kręgów eksperckich, kuratorskich, naukowych, medialnych i przede wszystkim czytelniczych – będą okazją do pogłębionej rozmowy o istotnej roli przekładu literackiego jako formy współtworzenia współczesnego tekstu literackiego, a także o recepcji i dialogicznym potencjale literatury polskiej w poszczególnych krajach i obszarach językowych.

Cykl Liter[r]a jest inicjatywą Fundacji Olgi Tokarczuk, realizowaną we współpracy z partnerami zagranicznymi przy wsparciu polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Promocja kultury polskiej za granicą na rok 2025.

26 marca 2025 r. w Paryżu zapraszamy na Sorbonę, gdzie odbędą się warsztaty współprowadzone przez Mikołaja Grynberga i Margot Carlier w oparciu o francuski przekład Rejwachu – Je voudrais leur demander pardon, mais ils ne sont plus là (wydawnictwo Actes Sud, 2023). To zbiór kilkudziesięciu tekstów, które składają się na przejmującą, wielopłaszczyznową opowieść o żydowskim i polskim losie w kontekście drugiego i trzeciego pokolenia po Holokauście. Te „małe przenikliwe prozy” oprócz walorów czysto literackich mają także istotną wartość kulturoznawczą i tożsamościową. Popołudniowe spotkanie autorskie z pisarzem i tłumaczką w pięknych wnętrzach La Librairie polonaise de Paris poprowadzi Oriane Jeancourt.

Warsztaty przekładowe:

Mikołaj Grynberg i Margot Carlier w oparciu o francuski przekład Rejwachu – Je voudrais leur demander pardon, mais ils ne sont plus là (wydawnictwo Actes Sud, 2023)

Obowiązują zapisy pod adresem: anna.olczak@sorbonne-universite.fr

26 marca 2025 r., godz. 10:30 – 12:30, sala 344

Centre Universitaire Malesherbes, 108 Bd Malesherbes, F – 75017 Paris

Spotkanie autorskie:

Spotkanie z Mikołajem Grynbergiem i Margot Carlier poprowadzi Oriane Jeancourt

26 marca 2025 r. godz. 19:00

La Librairie Polonaise de Paris, 123 boulevard Saint Germain, 75006 Paris