"Litera" is in het Latijn zowel een grafisch teken als een verzameling van alle literaire creaties. Literatuur is een belangrijke en bijzondere manifestatie van cultuur – dialogisch en tegelijkertijd zelfreflectief. Deze bijzondere eigenschap manifesteert zich in de individuele, sociale, interculturele en geopolitieke dimensies. Daarom is het zo belangrijk om zorg te dragen voor de onderlinge vervlechting van literatuur uit afzonderlijke taalgebieden en het intensieve leven van werken in het wereldwijde literaire circuit. Liter[r]a is onze uitdrukking van zorg, niet alleen voor de promotie van Poolse literaire werken in het buitenland, maar ook voor het ondersteunen van mensen die in staat zijn om literaire en vertaaluitdagingen aan te gaan: taalkundige, culturele, artistieke, sociale en politieke.
In een wereld waar communicatie steeds meer de vorm aanneemt van slogans en memes, is het de literatuur die ons de mogelijkheid geeft om onszelf en elkaar ten volle te begrijpen, ook over de grenzen heen. De reeks vertaalworkshops en ontmoetingen met auteurs Liter[r]a omvat acht evenementen gewijd aan hedendaagse Poolse literatuur, georganiseerd in vier van de belangrijkste culturele en academische centra in Europa: Parijs, Berlijn, Madrid en Amsterdam.
De dialogische dimensie van literatuur komt tot uiting in de formule van de voorgestelde bijeenkomsten, waarvoor we de medescheppers van de interculturele literaire dialoog hebben uitgenodigd, d.w.z. de auteurs en de vertalers van hun werken. Tijdens de gespecialiseerde vertaalworkshops wordt deze dialoog bijgewoond door mensen die Pools studeren, die studeren om toekomstige vertalers te worden of geïnteresseerd zijn in dit beroep. De avondbijeenkomsten met auteurs – die openstaan voor een bredere groep mensen uit expert-, curatoriële, wetenschappelijke, media- en vooral leeskringen – zullen een gelegenheid zijn voor een diepgaand gesprek over de belangrijke rol van literair vertalen als een vorm van co-creatie van een hedendaagse literaire tekst, evenals over de receptie en het dialogische potentieel van Poolse literatuur in individuele landen en taalgebieden.
De Liter[r]a-serie is een initiatief van de Fundacja Olgi Tokarczuk, uitgevoerd in samenwerking met buitenlandse partners met de steun van het Poolse Ministerie van Cultuur en Nationaal Erfgoed als onderdeel van het programma Promotie van de Poolse cultuur in het buitenland voor 2025.
De afsluitende editie van Literra vindt plaats op 14 november 2025 aan de Universiteit van Amsterdam, bij de Afdeling Europese Studies van de Faculteit der Geesteswetenschappen, waar Urszula Honek en vertaler Charlotte Pothuizen een workshop geven op basis van Białe noce (Witte nachten, De Bezige Bij 2025). Honek, als schrijver die van poëzie naar proza migreert, behoudt poëtische discipline in Białe noce, dankzij pauzes, beknopte verzen en understatements. Haar nabeeldverhalen, bekend bij lezers van haar gedichten, krijgen extra perspectieven in haar verhalen, en het hele boek is een sequentiële sage over een plek die het lot van mens en dier verweeft met het lot van de aarde. Elke herinnering slaat verschillende elementen van het verhaal op, elk heeft een soeverein recht op de geschiedenis. De vertelling wordt gevoerd in verschillende poëtica, in een taal die rijk is aan metaforen en melodieën. Een gebruikelijke procedure is om de clou op te schorten, om te weigeren het verhaal af te sluiten. Urszula Honek en vertaler Charlotte Pothuizen presenteren zich ook aan de Nederlandse lezers op de avond van dezelfde dag om 20.00 uur in SPUI25. SPUI25 is sinds 2007 actief en is een culturele en academische instelling in het hart van Amsterdam. Het organiseert ontmoetingen met auteurs, boekpresentaties, prijsuitreikingen, lezingen en educatieve activiteiten. SPUI25 richt haar activiteiten niet alleen op artistieke, maar ook op wetenschappelijke en activistische kringen. Een avondbijeenkomst met de schrijver en vertaler in SPUI25 wordt gehost door Niña Weijers.
Workshops vertalen
Door Urszula Honek en Charlotte Pothuizen
Datum en tijd: 14 november 2025, 12:00 – 15:00 uur
Locatie: kamer 4.40 PC Hoofthuis, Spuistraat 134
Gratis toegang, aanmelden verplicht via: e.r.g.metz@uva.nl
Ontmoeting met de auteur
Met Urszula Honek en Charlotte Pothuizen, gehost door Niña Weijers
Datum en tijd: 14 november 2025, 20:00 uur
Locatie: SPUI25, Spui 25-27, 1012 WX Amsterdam
Gratis toegang, registreer u hier: SPUI25
Urszula Honek – (geb. 1987) – auteur van de dichtbundels Sporysz, Pod wezwaniem, Zimowanie en Poltergeist en de verhalenbundel Białe noce. Ze heeft o.a. gepubliceerd in „Pismo”, „Dwutygodnik” en „Tygodnik Powszechny”. Winnaar van de Grand Prix van de Rainer Maria Rilke Poëziewedstrijd, de Kraków UNESCO Literatuurstad Prijs, de Adam Włodek Prijs en de Stanisław Barańczak Prijs als onderdeel van de Literaire Prijs van Poznań. Voor Białe noce ontving ze de Kościelski Prijs en de Conrad Prijs, evenals nominaties voor de International Booker Prize, de internationale Grand Continent Prijs 2022, de Witold Gombrowicz Prijs en de ‘Paspoort van Polityka’ Prijs. Zij komt uit Racławice, vlakbij Gorlice.
Charlotte Pothuizen – vertaalt in het Nederlands o.a. Olga Tokarczuk (Jaag je ploeg over de botten van de doden en De tedere verteller, met Dirk Zijlstra), Szczepan Twardoch (De koning, Het zwarte koninkrijk), Marcin Wicha (Dingen die ik niet heb weggegooid), Mikołaj Łoziński (Stramer), Tadeusz Borowski (met Karol Lesman) en Włodzimierz Odojewski (Een zomer in Venetië, Verdraaide tijd). Afgestudeerd in Poolse literatuur en muziekwetenschap (MA) aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit van Warschau. Sinds 2006 werkt ze als vertaler van het Pools naar het Nederlands en sinds 2017 is het vertalen van literatuur haar hoofdbezigheid. In 2022 ontving ze de Aleida Schotprijs voor vertalingen van hedendaagse Poolse literatuur.
Niña Weijers (geb. 1987) – afgestudeerd in de literatuurwetenschap aan de universiteiten van Amsterdam en Dublin, auteur van verhalen en essays; ze werkt samen met literaire tijdschriften als „Das Magazin”, „De Gids” en „De Revisor”. De consequenties (Konsekwencje, uitg. Ha!art 2021, vert. Jadwiga Jędryas) bleek een literair evenement te zijn en won vele prijzen, waaronder: Anton Wachterprijs 2014 voor de beste eerste roman, Opzij-prijs voor feministische literatuur en Lucy B. & C.W. van der Hoogt-prijs, ze werd ook genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2015 en Gouden Boekenuil 2015, twee van de belangrijkste Nederlandse en Vlaamse literaire prijzen. De roman is ook gepubliceerd in het Engels, Frans, Duits en Tsjechisch. In maart 2022 verscheen de essaybundel Zelf doen, genomineerd voor de Boekenbon Literatuurprijs 2022 en Cassandra, gepubliceerd in 2023, leverde haar de E. du Perron Award op. Zij woont in Amsterdam.
[PL]
„Litera” to po łacinie zarówno znak graficzny, jak i zbiór całej twórczości literackiej. Literatura jest istotnym i szczególnym przejawem kultury – dialogicznym, a zarazem autorefleksyjnym. Ta specjalna właściwość objawia się w wymiarze indywidualnym, społecznym, międzykulturowym, a także geopolitycznym. Dlatego tak istotna jest dbałość o wzajemne przenikanie się literatur z odrębnych obszarów językowych i intensywne życie utworów w ogólnoświatowym obiegu literackim. Liter[r]a jest naszym wyrazem dbałości nie tylko o promocję polskich dzieł literackich za granicą, ale także o wspieranie osób zdolnych do podejmowania wyzwań literacko-przekładowych: językowych, kulturowych, artystycznych, społecznych i politycznych.
W świecie, w którym komunikacja przyjmuje coraz częściej postać haseł i memów to właśnie literatura daje nam możliwość najpełniejszego zrozumienia samych siebie i siebie nawzajem, także ponad granicami. Cykl warsztatów przekładowych i spotkań autorskich Liter[r]a obejmuje osiem wydarzeń poświęconych współczesnej literaturze polskiej, zorganizowanych w czterech z najważniejszych ośrodków kulturalno-akademickich Europy: Paryżu, Berlinie, Madrycie i Amsterdamie.
Dialogiczny wymiar literatury odzwierciedla sama formuła proponowanych spotkań, do których zaprosiliśmy współtwórców międzykulturowego literackiego dialogu, tj. autorki i autorów oraz tłumaczki i tłumaczy ich dzieł. Podczas specjalistycznych warsztatów przekładowych w dialogu tym będą uczestniczyły osoby studiujące język polski, kształcące się na przyszłych tłumaczy lub zainteresowane tym zawodem. Wieczorne spotkania autorskie – otwarte dla szerszego grona osób z kręgów eksperckich, kuratorskich, naukowych, medialnych i przede wszystkim czytelniczych – będą okazją do pogłębionej rozmowy o istotnej roli przekładu literackiego jako formy współtworzenia współczesnego tekstu literackiego, a także o recepcji i dialogicznym potencjale literatury polskiej w poszczególnych krajach i obszarach językowych.
Cykl Liter[r]a jest inicjatywą Fundacji Olgi Tokarczuk, realizowaną we współpracy z partnerami zagranicznymi przy wsparciu polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Promocja kultury polskiej za granicą na rok 2025.
Wieńcząca projekt odsłona Literry nastąpi 14 listopada 2025 roku na Uniwersytecie Amsterdamskim, w Instytucie Studiów Europejskich na Wydziale Humanistycznym, gdzie Urszula Honek i tłumaczka Charlotte Pothuizen przeprowadzą warsztat w oparciu o Białe noce (Witte nachten, De Bezige Bij 2025). Honek, jako pisarka migrująca z poezji w prozę, zachowuje w Białych nocach poetycką dyscyplinę, a to za sprawą pauz, zwięzłych wersów i niedopowiedzeń. Jej opowieści-powidoki, znane czytelniczkom i czytelnikom jej wierszy, zyskują w jej opowiadaniach dodatkowe perspektywy, a cały tom to rozpisana na sekwencje saga o miejscu, które zaplata losy ludzkie i zwierzęce z losem ziemi. Każda pamięć przechowuje inne elementy opowieści, każdemu pozostawia się suwerenne prawo do historii. Narracja prowadzona jest w odmiennych poetykach, językiem bogatym w metafory i melodie. Częstym zabiegiem jest zawieszanie puenty, odmowa domknięcia historii. Urszula Honek wraz z tłumaczką Charlotte Pothuizen zaprezentują się holenderskim czytelnikom także wieczorem tego samego dnia o godz. 20:00 w SPUI25. Działające od 2007 roku, SPUI25 to instytucja kulturalno-akademicka położonej w sercu Amsterdamu. Organizuje spotkania autorskie, prezentacje książek, gale wręczenia nagród, wykłady i zajęcia edukacyjne. SPUI25 kieruje swoje działania nie tylko dla środowisk artystycznych, lecz także naukowych czy aktywistycznych. Wieczorne spotkanie autorskie z pisarką i tłumaczami w SPUI25 poprowadzi Niña Weijers.
Warsztaty translatorskie
Prowadzą Urszula Honek i Charlotte Pothuizen
Data i godzina: 14 listopada 2025, godz. 12:00 – 15:00
Miejsce: room 4.40 in the PC Hoofthuis, Spuistraat 134
Wstęp wolny, obowiązują zapisy pod adresem: e.r.g.metz@uva.nl
Spotkanie autorskie
Z Urszulą Honek i Charlotte Pothuizen, prowadzi Niña Weijers
Data i godzina: 14 listopada 2025, godz. 20:00
Miejsce: SPUI25, Spui 25-27
1012 WX Amsterdam
Wstęp wolny, prosimy o zarejestrowanie się tutaj: SPUI25
Urszula Honek – (ur. 1987) – autorka tomów poezji Sporysz, Pod wezwaniem, Zimowanie i Poltergeist oraz zbioru opowiadań Białe noce. Publikowała m.in. w „Piśmie”, „Dwutygodniku” i „Tygodniku Powszechnym”. Laureatka Grand Prix Konkursu Poetyckiego im. Rainera Marii Rilkego, Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO, Nagrody im. Adama Włodka oraz Nagrody im. Stanisława Barańczaka w ramach Poznańskiej Nagrody Literackiej. Za Białe noce otrzymała Nagrodę im. Kościelskich i Nagrodę Conrada oraz nominacje do Nagrody Bookera, międzynarodowej nagrody Grand Continent 2022, Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza i Paszportu „Polityki”. Pochodzi z Racławic koło Gorlic.
Charlotte Pothuizen tłumaczy na niderlandzki m.in. Olgę Tokarczuk (Prowadź swój pług przez kości umarłych i Czuły narrator, wspólnie z Dirkiem Zijlstrą), Szczepana Twardocha (Król, Królestwo), Marcina Wichy (Rzeczy których nie wyrzuciłem), Mikołaja Łozińskiego (Stramer), Tadeusza Borowskiego (wspólnie z Karolem Lesmanem) i Włodzimierza Odojewskiego (Sezon w Wenecji, Czas odwrócony). Absolwentka polonistyki i muzykologii (MA) na UvA w Amsterdamie i na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2006 r. pracuje jako tłumaczka z języka polskiego na niderlandzki, a tłumaczenie literatury jest jej głównym zajęciem od 2017 r. W 2022 r. otrzymała Nagrodę Aleidy Schot za tłumaczenia współczesnej literatury polskiej.
Niña Weijers (ur. 1987) – absolwentka literaturoznawstwa uniwersytetów w Amsterdamie i Dublinie, autorka opowiadań i esejów; współpracuje z takimi pismami literackimi jak „Das Magazin”, „De Gids” i „De Revisor”. De consequenties (Konsekwencje, wyd. Ha!art 2021, tłum. Jadwiga Jędryas) okazała się wydarzeniem literackim i zebrała wiele nagród, w tym: Anton Wachter Prize 2014 za najlepszą pierwszą powieść, Opzij-prijs za literaturę feministyczną oraz Lucy B. & C.W. van der Hoogt-prijs, była także nominowana do Libris Literatuurprijs 2015 oraz Gouden Boekenuil 2015, dwóch najistotniejszych niderlandzkich i flamandzkich nagród literackich. Powieść ukazała się również po angielsku, francusku, niemiecku i czesku. W marcu 2022 roku ukazał się zbiór esejów Zelf doen („Zrób to sam”) nominowany do nagrody literackiej Boekenbon Literatuurprijs 2022, zaś wydana w 2023 roku Cassandra przyniosła jej nagrodą E. du Perron. Mieszka w Amsterdamie.
